PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI GRABOWIEC NA LATA 2007 – 2013

Plan do pobrania - plik pdf >>

SPIS TREŚCI:

1. Charakterystyka miejscowości
2. Planowane kierunki rozwoju
3. Inwentaryzacja zasobów
4. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości
5. Kosztorys planowanych przedsięwzięć

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr /IX/43/07 Rady Gminy Grabowiec z dnia sierpnia 2007 r.

 Charakterystyka Gminy Grabowiec

Gmina Grabowiec leży w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim,
obszarze przygranicznym
Gmina Grabowiec graniczy z gminami:
· - od północy - Kraśniczyn, Wojsławice, Uchanie,
· - od wschodu - Trzeszczany,
· - od południa - Miączyn,
· - od zachodu - Skierbieszów.
Gmina w granicach administracyjnych zajmuje powierzchnię 12 888 ha, zamieszkała jest przez 4 800 mieszkańców, gęstość zaludnienia wynosi
38M/km2 (powiat zamojski – 64 M/km2).
Sieć osiedleńczą gminy tworzą 24 sołectwa.
Obszar gminy jest dość dobrze skomunikowany, siedziba gminy Grabowiec oddalona jest ok. 30 km od siedziby powiatu i ok. 100 km od siedziby
województwa. Układ dróg powiatowych i gminnych zapewnia połączenia ze wszystkimi miejscowościami na terenie gminy i z drogami wojewódzkimi
połoŜonymi poza jej granicami.
Podstawową funkcją gminy jest rolnictwo – produkcja Ŝywności w postaci surowców, jak i finalnych produktów spoŜywczych.
Gmina posiada gleby o najwyŜszych klasach bonitacyjnych, klasy I-III zaliczane do najbardziej urodzajnych w kraju zajmują 81 % uŜytków rolnych i 69 %
ogólnej powierzchni gminy.
Atrakcyjność krajobrazowa obszaru gminy – urozmaicona rzeźba terenu, walory rekreacyjne lasów, występowanie źródeł – stwarza szansę rozwoju rekreacji i
turystyki.
Gmina w miejscowości Grabowiec (siedziba władz samorządowych) posiada bardzo dobrze wykształcony ośrodek administracyjno – usługowy dla ludności
gminy i rolnictwa. Pełni on równieŜ funkcję skoncentrowanego ośrodka mieszkalnictwa dla ludności nierolniczej oraz drobnego przemysłu,
przetwórstwa płodów rolnych, produkcji materiałów budowlanych oraz ponadlokalnego ośrodka w zakresie szkolnictwa średniego i obsługi turystyki.
Pozostałe miejscowości charakteryzuje głównie produkcja Ŝywności i usługi podstawowe, we wsiach połoŜonych malowniczo i krajobrazowo istnieje moŜliwość rozwoju funkcji wypoczynku – wsie letniskowe.
Na terenie gminy zlokalizowane są rezerwaty przyrody, pomniki przyrody oraz część Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego wraz z otuliną. Od strony
północnej bezpośrednio z gmina graniczy Grabowiecko – Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu.
Gmina posiada liczne dobra kultury objęte ochroną – wpisane do rejestru zabytków oraz objęte ewidencją zabytków.

Historia Grabowca.

GRABOWIEC naleŜy do najstarszych osad na Zamojszczyźnie juŜ bowiem w 1268 roku był tu gród warowny przy szlaku idącym z Włodzimierza
Wołyńskiego na Zawichost a przy nim podgrodzie będące zapewne osadą miejską.
Jako miasto występuje Grabowiec w 1366 roku kiedy wraz z innymi miastami - Bełzem, Chełmem i Szczebrzeszynem - odstąpiony został przez Litwinów
Kazimierzowi Wielkiemu. W 1372 roku rządy na Rusi objął Władysław Opolczyk a Grabowiec juŜ wtedy był stolicą powiatu i jako taki wymieniony jest
w dokumencie z 1378 roku. W dziesięć lat później, w 1388 roku, król Władysław Jagiełło nadał ziemię bełską, w skład której wchodził Grabowiec
Ziemowitowi IV księciu mazowieckiemu, a w dokumencie z 1396 roku potwierdzającym to nadanie Grabowiec jest wymieniony jako oppidum. Odtąd
teŜ aŜ do pierwszego rozbioru Polski Grabowiec pozostaje stolicą powiatu najpierw w księstwie bełskim a od 1462 roku w województwie bełskim
wchodzącym w skład Korony.
Nie jest znana dokładna data powstania Grabowca, nie wiadomo teŜ kiedy został miastem. Po raz pierwszy juŜ jako miasto jest wymieniony w 1366 roku i
takim teŜ został uznany przez króla Kazimierza Wielkiego. Władysław I ksiąŜę mazowiecki i bełski w 1447 roku potwierdził nadanie prawa miejskiego przez
Ziemowita IV, który "miasto na nowo lokował". Rok 1447 jest przyjmowany przez historyków jako data nadania miastu prawa magdeburskiego, wydaje się
jednak, Ŝe prawo to uzyskał Grabowiec w 1388 roku od Ziemowita IV, w kaŜdym razie przed erekcją parafii.
W 1394 roku Ziemowit IV utworzył w Grabowcu utworzył parafię rzymsko - katolicką, bardzo rozległą gdyŜ obejmującą 26 wsi.
Miasto wraz z istniejącym tu od dawna zamkiem zostało zniszczone przez Tatarów w 1500 roku. Palone z resztą było wiele razy. Zamek w Grabowcu
istniał juŜ w XIII wieku; po zniszczeniu w 1500 roku został odbudowany.

Pierwszy opis zamku jest znany w 1617 roku, następny z 1624 roku kiedy drewniany wówczas zamek popadł w ruinę. Odbudowany został przez
starostę grabowieckiego Stanisława Sarbiewskiego w latach 1658 - 1662, otrzymał wtedy dwie murowane piwnice do przechowywania ksiąg ziemskich
grodzkich. Po pierwszym rozbiorze w 1772 roku zamek przestał pełnić funkcję siedziby starosty i przeznaczony został na więzienie.
W 1807 roku dobra starostwa grabowieckiego zostały sprzedane Feliksowi Radziejowskiemu, który nie spłacił w pełni naleŜności jeszcze w
1816 roku. Dozorca miast Badowski w 1819 roku notował : "Stary zamek grodowy w murach obszernych do prywatnego obywatela prawem narodu nie
naleŜący rozebrał ninejszy dziedzic W-ny Felix Radziejowski i na swoją prywatną obrócił potrzebę". Jeszcze w połowie XIX wieku na górze "sterczały
szczątki zamczyska" i resztki bram wjazdowych. W czasie powstania styczniowego w 1863 roku postawiono na górze zamkowej trzy krzyŜe, ostatni z
nich zawalił się w 1973 roku. Pierwszy kościół grabowiecki zniszczony został przez Tatarów w 1500 roku. Następny spalony na początku XVI wieku, trzeci z
kolei z 1630 roku zniszczony został przez Szwedów.

Wizytacja z 1672 roku notuje kościół nowo wystawiony z muru, jednonawowy
z "babińcem" drewnianym. Spalił się ten kościół w 1814 roku, naboŜeństwa
były odprawiane w cerkwi unickiej. Obecny kościół zbudowany został w latach
1820 - 1855 przez budowniczego Fryderyka Libenau z Krasnegostawu, po jego
śmierci dokończony przez Ignacego Kaliniaka. Z tego teŜ czasu pochodzi
murowana dzwonnica. Cerkiew w Grabowcu istniała juŜ w 1394 roku. O
kolejnych erekcjach cerkwi nie mamy wiadomości. Przedostatnia murowana
cerkiew "upadła" i naboŜeństwa odprawiały się w drewnianej kaplicy. Ostania
cerkiew p.w. św. Kajetana, murowana, była wzniesiona w 1805 roku, po kasacie
unii zamieniona na prawosławną, w okresie międzywojennym była znowu
unicką. Została rozebrana w 1954 roku.
Pierwszy raz śydzi notowani są w Grabowcu w 1570 roku, wkrótce teŜ zapewne
zbudowali tu synagogę. W 1881 roku były juŜ w Grabowcu dwie synagogi.
Miasto miało charakter rolniczo - rzemieślniczy, handlem zajmowali się śydzi.
Istniały w Grabowcu dwa cechy: od 1604 roku cech ślusarski i od 1643 roku
cech szewski. Miasto miało charakter rolniczo - rzemieślniczy, handlem
zajmowali się śydzi. Istniały w Grabowcu dwa cechy: od 1604 roku cech
ślusarski i od 1643 roku cech szewski. Grabowiec był niszczony przez częste
poŜary, najazdy tatarskie, rekwizycje wojskowe. Oddalony nieco od głównych
traktów skutecznie jednak konkurował z pobliskimi Uchaniami, Wojsławicami i
Skierbieszowem, przede wszystkim przez pełnienie funkcji administracyjnych
jako siedziba starostwa grodowego, stolica powiatu. Zabudowa miasta była
niemal całkowicie drewniana, jeszcze w 1860 roku na 310 domów tylko 2 były
murowane. Dawna zabudowa została zniszczona przez poŜary, nie przechowały
się teŜ przekazy ikonograficzne sprzed pierwszej wojny światowej.
Kilka domów z podcieniami wzdłuŜnymi jeszcze w pierwszych latach po
wyzwoleniu pozwala przypuszczać, Ŝe w XIX wieku takimi domami były
zabudowane pierzeje rynkowe, podobnie jak to było w sąsiednich Wojsławicach
gdzie dość dokładnie znamy zabudowę rynkową. Pierwszy układ przestrzenny
Grabowca nie jest znany.
Najstarszy plan miasta przedstawiony jest na Mapie Kwatermistrzostwa z 1839
roku. Wynika z niego, iŜ na początku XIX wieku właściwe miasto stanowił
obszerny rynek na rzucie prostokąta z usytuowanym na nim kościołem i
cerkwią. Usytuowanie to odbiegało od powszechnie przyjętej zasady lokowania
świątyń poza obszarem rynku. Poza rynkiem zabudowania znajdują się na
dwóch uliczkach wybiegających z północnych naroŜy rynku. Z naroŜa
południowo - wschodniego wybiegała droga prowadząca do zamku a w dalszym
ciągu będąca traktem do Hrubieszowa. W ciągu XIX wieku miasto rozbudowało
6
się poza północną pierzeję tworząc drugie zgrupowanie zabudowy w formacie
podkowy, zwane Dworzyskiem, będące dziś częścią osady a w przeszłości
zapewne wójtostwem grabowieckim.
Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Grabowiec jest obszar tej
miejscowości a czas jego realizacji obejmuje lata 2007 – 2013.
7
2. Kierunki rozwoju
Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z najwaŜniejszych zadań
jakie stoją przed Polską w dobie integracji z unią Europejską. Zasadniczym
celem jest wzmocnienie działań słuŜących niwelowaniu istniejących
dysproporcji w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów
zurbanizowanych.
Programy odnowy wsi są częścią składową prowadzonych przez jednostki
Samorządów Terytorialnych działań zmierzających do poprawy sytuacji gminy
oraz sprzyjających długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego
spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią
Europejską.
Koncepcja rozwoju i odnowy wsi zakłada podejmowanie na tych terenach
zróŜnicowanej działalności gospodarczej oraz kształtowanie jej w sposób
zapewniający zachowanie walorów środowiskowych i kulturowych, poprawę
warunków Ŝycia poprzez rozwój infrastruktury oraz zapewnienie mieszkańcom i
przedsiębiorcą dostępu do usług, a takŜe rozwój funkcji kulturowych i
społecznych.
Odnowa wsi, w przypadku sołectwa Grabowiec będzie polegać w
pierwszym etapie na realizacji następujących zadań:
1) Remont, modernizacja budynku Gminnego Ośrodka Kultury wraz z
adaptacją na kawiarenkę internetową i utworzenie świetlicy
środowiskowej.
2) Remonty dróg gminnych i chodników polegać będą na asfaltowaniu
istniejących dróg, ulepszaniu dróg polnych poprzez zakupy kruszywa
drogowego, gruzu, płyt drogowych. Szczególnie płyty drogowe będą
układane na drogach o duŜym spadku terenu. Kontynuowana będzie
równieŜ budowa chodników szczególnie przy drogach o duŜym
natęŜeniu ruchu drogowego.
3) Budowa oczyszczalni ścieków wraz z kanalizacją. Gmina Grabowiec nie
ma sieci sanitarnej ani przemysłowej, brak jest na terenie gminy
oczyszczalni ścieków. Stąd teŜ jednym z zadań priorytetowych dla
gminy Grabowiec jest regulacja gospodarki wodno – ściekowej, która
przyczyni się do poprawy jakości wód powierzchniowych oraz będzie
stanowić ochronę środowiska wodno – gruntowego.
W latach 2007 – 2010 planuje się budowę oczyszczalni ścieków wraz z
kanalizacją w Grabowcu. W 2007 roku opracowana została koncepcja na
w/w oczyszczalnię.
4) Działalność integracyjna wśród mieszkańców.
Wykonanie planowanych zadań inwestycyjnych przyczyni się nie tylko
do zaspokojenia potrzeb ludności i poprawy środowiska wodno –
gruntowego ale równieŜ do zmniejszenie bezrobocia.
8
Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna i społeczna wsi stanowi jedną z barier
rozwoju obszarów wiejskich, zarówno pod względem społecznym, jak i
gospodarczym. Wychodząc naprzeciw w/w problemom podejmujemy działania,
które mają na celu zminimalizowanie dysproporcji między wsią, a miastem. W
ramach Programu Odnowy Miejscowości planowane do realizacji są następujące
inwestycje: remont i modernizacja budynku GOK-u, utworzenie kawiarenki
internetowej i świetlicy środowiskowej. Obiekty te mają pełnić funkcje
administracyjne i kulturalne. Istotny element działań w ramach programu
stanowi pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulacja
współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową
specyfiką społeczną i kulturową. Celami inwestycji są: uatrakcyjnienie
miejscowości jako miejsca zamieszkania oraz przeciwdziałanie patologiom
społecznym.
PołoŜenie sołectwa Grabowiec stanowi szansę na rozwój turystyczny
miejscowości. Jej walory przyrodniczo – krajobrazowe, architektura wiejska,
stanowią podstawę do ukierunkowania działalności mieszkańców, władz w
stronę rozwoju turystycznego. Podjęcie tego zadania umoŜliwi rozwój wsi,
dzięki eskalacji odwiedzin turystów z Polski i zagranicy, to z kolei moŜe
przyczynić się do powstania gospodarstw agroturystycznych. Rozwój
turystyczny moŜe w znaczny sposób ograniczyć bezrobocie i marginalizację
społeczności lokalnej. Ograniczeniu pauperyzacji wsi moŜe słuŜyć równieŜ
aktywizacja społeczno – kulturalna mieszkańców wsi. Realizacji tego kierunku
słuŜyć moŜe remont Gminnego Ośrodka Kultury, utworzenie kawiarenki
internetowej oraz świetlicy środowiskowej. W celu realizacji powyŜszych
załoŜeń naleŜałoby podjąć następujące działania:
a) Wykorzystać walory turystyczne miejscowości: oznakowanie tras,
obiektów i miejsc szczególnie atrakcyjnych.
b) Remont i modernizacja Gminnego Ośrodka Kultury oraz
utworzenie w jej ramach kawiarenki internetowej i świetlicy
środowiskowej.
c) Zmodernizować boisko sportowe.
9
1. Inwentaryzacja zasobów słuŜąca ujęciu stanu rzeczywistego
Infrastruktura:
- drogi powiatowe
Na terenie gminy Grabowiec łączna długość dróg powiatowych
wynosi 70 km w tym 58 km utwardzonych.
- drogi gminne
Łączna długość dróg gminnych wynosi ok. 44 km w tym o
nawierzchni utwardzonej 9,4 km Pozostałe drogi dojazdowe i tzw.
drogi transportu wiejskiego mają długość 619 km w tym o
nawierzchni ulepszonej ŜuŜlem 24 km.
- sieć wodociągowa
Zwodociągowanie gminy wynosi 37% i woda dostarczana jest do
następujących miejscowości: Grabowiec, Grabowiec Góra,
Tuczępy, Wólka Tuczępska, Skibice, Ornatowice, Kol. Szystowice.
W pozostałych miejscowościach nie planuje się budowy sieci
wodociągowych ze względu na indywidualne studnie głębinowe.
- sieć energetyczna
Na terenie gminy Grabowiec nie ma generatorów pracujących na
sieć (oddających energię elektryczną do krajowego systemu elektro
- energetycznego). Gmina jest jedynie odbiorcą energii
elektrycznej. Na terenie gminy znajdują się jedynie linie
elektroenergetyczne 15 kV (nie ma linii 110 kV ani 30 kV).
Zasilanie gminy w energię elektryczną zapewnia napowietrzna sieć
średniego napięcia 15kV. Odbiorcy energii elektrycznej z terenu
gminy zasilani są z sieci napowietrznej 15 kV niŜej wymienionymi
liniami. Istniejący układ sieci średniego napięcia zapewnia
wielostronne zasialnie podstawowe i rezerwowe głównych ciągów
liniowych (tzw. linii magistralnych) z kilku głównych punktów
zasilających.
- sieć telefoniczna (telefony stacjonarne oraz budki telefoniczne
Telekomunikacji Polskiej)
- telefonia komórkowa ( nadajniki firm Orange, Era, Plus GSM)
- ciepłownictwo
W miejscowości gminnej w Grabowcu zrealizowana została
kotłownia ekologiczna opalana słomą. Wydajność - 1,1 MW -
poprzednio 800 kW. Powierzchnia terenu - około 0,5 ha. Długość
sieci ciepłowniczej - 0,8 km. Powierzchnia ogrzewanych
pomieszczeń - 5.145 m2 Rok oddania do uŜytku - październik 1996
- zmodernizowana we wrześniu 2005 r.
Ciepło dostarczane jest do budynków uŜyteczności publicznej tj.
Urzędu Gminy, Banku Spółdzielczego, Szkoły, Internatów,
Pawilonu Handlowego, Gminnego Ośrodka Zdrowia, Gminnego
1
Ośrodka Kultury, Kościoła, Hydroforni oraz Zakładu
Komunalnego. Istnieje moŜliwość dostarczania ciepła dla potrzeb
centralnego ogrzewania równieŜ dla innych odbiorców.
Mieszkańcy gminy pokrywają potrzeby ciepła z lokalnych źródeł
ciepła.
Kultura i oświata:
- Dzieci i młodzieŜ miejscowa uczęszczają do Przedszkola, Szkoły
Podstawowej i Gimnazjum w Grabowcu oraz do Zespołu Szkół
Ponadgimnazjalnych w Grabowcu.
Przedszkole Samorządowe liczy 3 oddziały do którego uczęszcza
57 dzieci.
Szkoła Podstawowa w Grabowcu liczy 14 oddziałów do której
uczęszcza 300 uczniów.
Gimnazjum w Grabowcu liczy 8 oddzialów do którego uczęszcza
191 uczniów.

Gospodarka:

- Działalność rolnicza – na terenie sołectwa funkcjonują gospodarstwa rolne zajmujące się produkcja Ŝywności w postaci surowców, jak i finalnych produktów spoŜywczych.
- Działalność gospodarcza – na terenie sołectwa funkcjonują sklepy
spoŜywcze, sklepy z materiałami budowlanymi, częściami do maszyn rolniczych i ciągników.

Elementy funkcjonalne wsi
Obiekty użyteczności publicznej
- plac sportowy - bez infrastruktury
- Gminny Ośrodek Kultury – wymagający remontu.
- Hala Sportowa przy Zespole Szkół w Grabowcu – wybudowana w latach 2004-
2006
Zieleń komponowana, elementy krajobrazowe
Skierbieszowski Park Krajobrazowy połoŜony na części gminy Grabowiec - ok.
620 ha (2,4 % pow. parku), obejmujący równieŜ część gmin: Miączyn, Izbica,
Sitno, Skierbieszów i Stary Zamość, wraz z otuliną na części obszarów gmin:
Grabowiec - ok. 720 ha (8,3 % pow. otuliny), Izbica, Skierbieszów, Sitno i Stary
Zamość. Powierzchnia Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego - 25 830 ha.
Powierzchnia Otuliny Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego - 8 707 ha.
Skierbieszowski Park Krajobrazowy powołany został Rozporządzeniem Nr 9
Wojewody Zamojskiego z 23.I.1995 r. (Dz. Urz. Woj. Zamojskiego z 1995 r. Nr
2, poz. 25) wraz z otuliną w celu ochrony wartości przyrodniczych,
krajobrazowych, historycznych i kulturowych przed wpływem czynników
zewnętrznych. Obszar chronionego krajobrazu gmina bezpośrednio graniczy od
strony północnej z Grabowiecko - Strzeleckim Obszarem Chronionego
Krajobrazu.

Parki wiejskie.

Dańczypol - szczątkowo zachowany park dworski o pow. - 3,5 ha; ·
Grabowczyk- park krajobrazowy o pow. 9 ha wykorzystuący pozostałości
regularnego ogrodu; · HołuŜne - park krajobrazowy o pow. 6 ha z
przepływającym malowniczym strumieniem; · Ornatowice - pozostałości parku
dworskiego o pow. 5 ha; · Siedlisko - park krajobrazowy o pow. 3 ha ze
stawami; · Skomorochy DuŜe - park krajobrazowy o pow. 9 ha ze stawem; ·
Szystowice - park krajobrazowy o pow. 4 ha.

4. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości
Mocne strony:
1. Lasy;
2. Obiekty atrakcyjne turystycznie;
3. Brak ruchu tranzytowego;
4. Czyste powietrze;
5. Piękne krajobrazy;
6. Sieć wodociągowa;
7. Telefonia stacjonarna;
8. Telefonia komórkowa;
9. Sieć energetyczna;
10. Brak przemysłu;

Słabe strony:
1. Niski poziom technologiczny niektórych gospodarstw;
2. Apatia społeczna;
3. Mała aktywność ekonomiczna mieszkańców;
4. Bezrobocie;
5. Niski poziom wykształcenia;
6. Słaba jakość dróg;
7. Niski poziom Ŝycia wśród części mieszkańców;
8. Mała powierzchnia gospodarstw;
9. Brak kanalizacji sanitarnej
10. Słabe zorganizowanie społeczeństwa
11. Brak miejsca do spotkań mieszkańców wsi
12. Brak moŜliwości aktywnego rozwoju mieszkańców w dziedzinie kultury
13. Brak zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieŜy w czasie wolnym od
nauki
14. Brak placu zabaw spełniającego oczekiwania młodych mieszkańców wsi